ਕਰਤੂਤਿ ਪਸੂ ਕੀ ਮਾਨਸ ਜਾਤਿ

ਸਤਿੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ

ਧੰਨ-ਧੰਨ ਸਾਹਿਬ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ‘ਧੁਰ ਕੀ ਬਾਣੀ’ ਦਾ ਅਮੁੱਕ ਖਜ਼ਾਨਾ ਹੈ, ਰਾਹੀਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਪੈਰ-ਪੈਰ ‘ਤੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜੀਵਨ ਦੀ ਹਰ ਜੁਗਤ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ‘ਤੇ ਇੱਕੋ-ਇੱਕ ‘ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ’ ਦੇ ਗੁਣ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ, ਉਸ ਵਰਗਾ ਬਣਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਦੇ ਹਨ, ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਸ ‘ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ’ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਅਪਣਾ ਕੇ ਹੀ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸਚਿਆਰਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਗੁਰਬਾਣੀ ਉਪਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ, ਉਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ:

ਗੁਰ ਮੰਤ੍ਰ ਹੀਣਸ੍ਯ੍ਯ ਜੋ ਪ੍ਰਾਣੀ ਧ੍ਰਿਗੰਤ ਜਨਮ ਭ੍ਰਸਟਣਹ ॥

ਕੂਕਰਹ ਸੂਕਰਹ ਗਰਧਭਹ ਕਾਕਹ ਸਰਪਨਹ ਤੁਲਿ ਖਲਹ ॥੩੩॥ {ਪੰਨਾ 1356}

ਪਦ ਅਰਥ:-  ਹੀਣਸ੍ਹ-ਸੱਖਣਾ । ਭ੍ਰਸਟਣਹ-ਭੈੜੀ ਬੁੱਧ ਵਾਲਾ । ਕੂਕਰਹ-ਕੁੱਤਾ (ਕੂ#ਕਰ:) । ਸੂਕਰਹ-ਸੂਰ (ਸੁਕਰ:) । ਗਰਧਭਹ-ਖੋਤਾ (Àਾਦਲ਼ਭ:) । ਕਾਕਹ-ਕਾਂ (ਕਾਕ:) । ਤੁਲਿ-ਬਰਾਬਰ (ਤੁਲਯ) । ਖਲਹ-ਮੂਰਖ (ਖਲ:) ।